ایران پروژه ایران پایانامه

    
فهرست مطالب

مقدمه3

فصل اول
(قالی و قالی بافی در قرآن کریم)

1-1    واژه های هم معنی قالی به کار رفته در قرآن7
1-2    پشم و ریسندگی در قرآن8
1-3    ابریشم در قرآن9

فصل دوم
(اصطلاح قالی در فرهنگ های مختلف)

2-1 فرش در لغت نامه دهخدا12
2-2 تعریف فرش در لغت نامه معین13
2-3 تفاوت فرش و قالی14
2-4 روای قالی قلعه14
2-5 واژه قالی نظریه حصوری16

فصل سوم
(تاریخچه قالی و قالی بافی )

3-1 منشا قالی و قالیبافی18
3-2 استمرار قالی بافی در طول تاریخ18
3-3 اولین تاریخ نگاری های فرش دستباف19
3-4 واژه فرش و فرضیات منشا فرشبافی20
3-5تاریخچه تکامل هنر بافت قالی21

فصل چهارم
(فرش ایران در اسطوره ها)

4-1 اسطوره در نقش فرش70
4-2 نقش و اسطوره در فرش دستباف ایران75
4-3 طبقه بندی فرش ایران77
4-4 نقوش مختلف در اسطوره ها98
4-5 ریز نقش های گیاهی104
4-6 ماهی در هم105
فصل پنجم
(نتیجه گیری110

منابع112

عکس115

مقدمه
نزد ایرانیان فرش یکی از جلوه‌های منحصر به فرد به شمار می‌رود. شماری از فرش‌های دست بافت ایرانی، درزمره‌ی برجسته ترین آثار هنری آفریده شده به دست بشر هستند. امروزه علیرغم بازار رقابت شدید، مشغله‌های دنیای جدید و دغدغه‌های جهان صنعتی، چه در ایران و چه در خارج از ایران، نام ایران با نام فرش گره خورده است. خانه‌ یک ایرانی بدون فرش، خانه‌ای بی روح و خالی جلوه می‌کند و این نمونهای کم نظیر و پیوند یک قوم با هنر ملی خود است. این نوشته بر آن است تا مختصری از تاریخچه فرش در ایران را مرور کند و شماری از آثار برجسته و ماندگار فرش ایران را معرفی کند. تاریخ شروع بافت فرش، به درستی معلوم نیست و ضمناً مشخص نیست که بافت فرش از کدام منطقه شروع شد. قدرمسلم این است که ایرانیان از جمله اولین اقوامی هستند که بافت فرش را شروع کرده اند. در واقع تبحر منحصر به فرد ایرانیان امروز، در امر فرش بافی دستاورد بیش از 2500 سال تلاش و تجربه در این زمبنه است. ردیابی تاریخ فرش در ایران، به مثابه مطالعه ی مسیر رشد و بالندگی فنی یکی از بزرگترین تمدنهای جهان است.  شواهد حاکی از آن است که فرش برای مقاصد صرفا کاربردی نظیر حفاظت خانه ی روستاییان از سرما و نم به وجود آمد و کم کم راه خود را به عنوان یک اثر زینتی و نشانه ای از تحول در خانه های اشراف و اعیان باز کرد. اولین نشانه های کاربرد فرش به عنوان یک اثر زیستی مربوط به حدود 800 سال قبل از میلاد مسیح می باشد.  دوره ی شکوفایی هنر فرشبافی در ایران، مقارن حکومت صفویان (حدود قرن 15 و 16 میلادی ) و به خصوص دوران شاه طهماسب و شاه عباس می باشد. فرشهای بسیار نفیس و ارزشمندی از این دوران در موزه های سراسر جهان بیادگار مانده است. تحول عمده ی صنعت فرشبافی در قرون چهاردهم و پانزدهم میلادی در ایران و ترکیه آغاز شد و سپس دامنه ی آن در قرن شانزدهم به هند و در قرن هفدهم میلادی به چین رسید. در آمریکای شمالی برای اولین بار فرش دست بافت در سال 1861 در نمایشگاهی در فیلادلفیا در معرض دید عموم قرار گرفت. تأثیر این نمایشگاه درمردم به اندازه ای بود که یک تاجر آمریکایی تمام فرش های نمایشگاه را خرید و اوّلین خرده فروشی فرش را در آمریکای شمالی راه اندازی کرد. 

1-1 واژه های هم معنی قالی به کار رفته در قرآن
در قرآن یک سری واژه های هم معنی برای قالی به کار رفته است ، از جمله :
1- فرش : آنچه گسترده می شود و بر روی آن می خوابند. (جمع فراش)
فرش دو بار در قران به کار رفته : سوره واقعه آیه سی و چهار و سوره الرحمن آیه پنجاه و چهار(بر روی فرشهایی از استبرق جای می گیرند.استبرق به معنی بافته ای با ابریشم درشتباف است. و متضاد کلمه سندوس است.
2- فراش: سوره بقره  آیه بیست و دو.(خداوند زمین را به یک گستردنی و  فراش تشبیه می کند.)
3- خود واژه فرش یک بار نیز در سوره انعام آیه صدوچهل و دو آمده  و در آن فرش به  دشت وسیعی تشبیه شده  که از گوسفندان پر شده و وقتی از بالا نگاه می کنی مثل این است که گو سفندان دشت را فرش کرده اند.
4- اسم فاعل کلمه فرش (فرش):در آیه 48 سوره ذاریات
به معنای گستراننده فرش یک بار به کار رفته است. خداوند در این آیه خویشتن را گستراننده زمین برای بندگانش می شمارد.
5- بساط : سوره نوح آیه نوزده- یکبار در قرآن به کار رفته است.
        ...وخداوند زمین را چون فرشی برای شما گسترانید.

1-2 پشم و ریسندگی در قرآن
"صوف" (در عربی)به معنای پشم
"وبر" جمع آن اوباربه معنای پشم ضخیم یا مو
"شعر" جمع آن اشعار به معنای پشم ظریف یا کرک می باشد.
در سوره نحل آیه هشتاد خداوند برخی از نعمتهایش را برای بندگان بر می شمارد.
از پشم و کرک و موی چهار پایان استفاده کنید برای اساس و مطاع
از دید گاه فخر رازی در تفسیری که بر این آیه دارد اثاث به معنای پوشش و لباس است و مطاع به معنای زیر انداز و فرش ویا گستردنی.
در زمینه ریسندگی نیز در قرآن و در سوره نحل آیه نود کلمه غزل به معنای ریسندگی یکبار بکار رفته است.
در این آیه خداوند به زنی اشارت می کند که به همراه ندیمه های خود نخ ریسیده و بعد از ظهر آنرا وا می تابانده است. نکات قابل توجه در این آیه را می توان بصورت زیر برشمرد:
1- روشی که  برای تولید نخ در قرآن ذکر شده است تابیدن الیاف به هم است.
2- بر اساس این آیه به وضوح در می یابیم که ریسندگی عملیاتی است که زحمت زیادی داشته و با کاری طولانی میزان کمی نخ تولید می گردیده است.
3- این کار مختص زنان بوده است و از پشم و مو و کرک بعنوان موادی که می توان از آنها نخ تهیه کرد اشاره می تماید.

1-3 ابریشم در قرآن:
ابریشم در قرآن با سه واژه سندس و استبرق و حریر به کار رفته است.
سندس سه بار تکرار شده و هر سه بار هم با استبرق همراه است. سندس کلمه ای یونانی بوده و به بافته ای با ابریشم ظریف اشاره می نماید.
استبرق هم علاوه بر سه بار تکرار به همراه واژه سندس ،یکبار به تنهایی در آیه پنجاه و چهار سوره الرحمن ذکر شده است که در همان آیه واژه فرش نیز به معنای نشمینگاه بهشتیان مطرح گردیده بود.
 حریر نیز به معنای ابریشم پخته شده یا پارچه ابریشمی پر نقش و نگار و نازک مطرح شده است.
کلمه حریر سه بار به کار رفته است .دوبار خداوند لباس بهشتیان را به حریر تشبیه کرده و یکبار هم حریر را مطاع و کالایی دانسته که پیشکش و هدیه به نیکوکاران بوده است...
منابع

1- ایران،ازآغازتا اسلام،تألیف: رومن گیرشمن، ترجمه دکتر محمد معین.
2- فرهنگهای هنری ایران، تألیف: رومن گیرشمن، ترجمه دکتر یعقوب آژند .
3- آشنایی با صنایع دستی ایران، تألیف: دکتر محمد تقی آشوری. 
4- تاریخچه فرش، نوشته: دکتر علی حصوری – مقاله.
5- صنعت نساجی ایران از دیرباز تا امروز، تألیف : دکتر احمد الوند.
6- بافندگی و بافته های ایرانی از دوران کهن؛ تألیف: دکتر علی سامی .
7- روش طراحی بافت پارچه، تألیف: مهندس صمد نعمت اللهی. 
8- سیری درهنر قالیبافی ایران، تألیف: مهندس محمد جواد نصیری.
9- آثار هنری ایران، تألیف: یحیی ذکا و محمد حسن سمسار.
10- تاریخچه فرش ایران، نوشته: دکتر ویلهلم سیستر، ترجمه: مهشید تولایی ومحمدرضا نصیری باتنظیم جواد یساولی .
11- قالی ایران، تألیف: سیسیل ادواردز، ترجمه مهین دخت صبا.
12- فرش بر مینیاتور: تألیف: دکتر علی حصوری.  
13-  هنر قالی بافی ایران: تألیف: ادوین گانزرودن، ترجمه سازمان اتکا.
14- آموزگار ، ژاله ، تاریخ اساطیرى ایران، تهران ، سمت ، ????. 
15- آیت اللهى ، حبیب الله ، مبانى نظرى هنرهاى تجسمى ، تهران ، سمت، ????.
16- اداوردز، سسیل، قالى ایران، مهین دخت صبا، تهران فرهنگسا، ????. 
17- بهار ، مهرداد، از اسطوره تا تاریخ، تهران ، چشمه ، ????.
18- پرهام،سیروس،دستباف هاى عشایرى فارس، جلد? وجلد?، تهران، امیرکبیر،????.
19- پرهام ، سیروس ، شاهکارهاى فرشبافى فارس ، تهران ، سروش ، ???? .
20- پرهام، سیروس، نماد” فرش دستباف ایران” ، سال? ، بهار ???? ، شماره??.
21- پوپ آرتورابهام، شاهکارهاى هنر ایران، اقتباس دکتر ناتل خانلرى ، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى ، ????.
22- تناولى ، پرویز . قالیچه هاى شیرى فارس، تهران : دانشگاه تهران ، ????.
23- حسن بیگی، محمد،”قالى حیثیت هنر ایران”، ماهنامه گردش، شماره?و? بهار????.
24- حصوری، علی، مبانى طراحى سنتى ایران . تهران : چشمه ، ???? .
25- حصورى، على ، نماد چیست، ”فرش دستباف ایران” ، سال ? ، بهار ????، شماره ??، ص ?? .
26- زرین کوب ، عبدالحسین ، در قلمرو وجدان ، تهران ، سروش ، ???? .
27- ژوله، تورج، پژوهشى در فرش ایران ، تهران ، یساولى ، ???? .
28- ستارى ، جلال ، اسطوره در جهان امروز ، تهران ، مرکز ، ????.
29- سامانه اطلاع رسانی مرکز ملی فرش ایران www.rugart.org.