ایران پروژه ایران پایانامه

 پروژه دانشجویی مقاله امام صادق (ع) و دانش پزشکی در word دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله امام صادق (ع) و دانش پزشکی در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله امام صادق (ع) و دانش پزشکی در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله امام صادق (ع) و دانش پزشکی در word :

دانش پزشکى امام صادق علیه السلام و طبیب هندی
بدون تردید، علوم حضرات معصومین علیهم السلام اکتسابى نیست و آنچه از ذهن شفاف و نورانى آن بزرگواران انعکاس مى‏یابد، اشعه‏هایى از انوار الهى است که از پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله تا معصوم ‏چهاردهم امام زمان(عج) نسلى بعد از نسل، به یادگار مانده و زمینیان را بهره‏مند ساخته است. اگر غیر از این بود، مى‏بایست علوم آنها مقطعى و زودگذر باشد و جز در عصر خویش، کاربردى آن هم در همه ‏زمینه‏ها، بدون کمترین تخلف نداشته باشد و در برخورد با شخصیت‏هاى علمى هم عصر خود و عالمان قرون بعد، منفعل گردد.
جستجوى مفصل این نکته را به عهده خوانندگان محترم گذاشته و تنها مناظره زیر را که به علم پزشکى امام صادق علیه السلام اشاره‏ دارد. نقل به مضمون مى‏کنیم.
روزى امام صادق علیه السلام به مجلس منصور دوانیقى وارد شد. طبیب هندى ‏کنار خلیفه نشسته بود. او کتاب‎هایى که در موضوع «علم طب‏» نگاشته شده بود را براى خلیفه مى‏خواند تا ضمن سرگرم ساختن او بر معلومات خلیفه بیفزاید.
امام صادق علیه السلام در گوشه‏ى مجلس نشست. بارانى از هیبت و ابهت از چهره حضرت مى‏بارید. مدتى گذشت. هنگامى که طبیب از خواندن کتاب‎ها فارغ شد، نگاه‏اش به امام صادق علیه السلام دوخته شد. لحظاتى مشغول‏ تماشاى سیماى حضرت شد. ابهت و صلابت امام تنش را لرزاند. نگاه‏اش‏ را به سوى خلیفه برگرداند و با این سؤال سکوت را شکست:
- این مرد کیست؟
- او عالم آل محمد(صلی الله علیه و آله) است.
- آیا میل دارد از اندوخته‏هاى علمى من بهره‏مند گردد؟
- نگاه خلیفه روى امام قرار گرفت. قبل از این که چیزى بگوید،امام لب به سخن گشود:
- نه!
- طبیب که از پاسخ امام شگفتش زده بود، پرسید:
- چرا؟
- چون بهتر از آنچه تو دارى، در اختیار دارم.
- چه چیز در اختیار دارى؟
- گرمى را با سردى معالجه مى‏کنم و سردى را با گرمى، رطوبت را با خشکى درمان مى‏کنم و خشکى را با رطوبت و آنچه را که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) فرموده به کار مى‏بندم و نتیجه کار را به خداوند وامى‏گذارم.
سپس به سخن جدش رسول الله اشاره کرده، افزود: «معده خانه ‏هر بیمارى و پرهیز، سر هر درمان است.»

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق مصاحبه بالینی شرح حال روانپزشکی و وضعیت روانی در word دارای 25 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق مصاحبه بالینی شرح حال روانپزشکی و وضعیت روانی در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی تحقیق مصاحبه بالینی شرح حال روانپزشکی و وضعیت روانی در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی تحقیق مصاحبه بالینی شرح حال روانپزشکی و وضعیت روانی در word :

مقدمه :
مصاحبه بالینی : شرح حال روانپزشکی و وضعیت روانی
هدف مصاحبه تشخیصی جمع آوری اطلاعاتی است که به معاینه کننده کمک می کند تشخیص گذاری نماید . تشخیص درمان را هدایت کرده و به پیش بینی سیر آتی اختلال بیمار کمک می کند .
تشخیص های روانپزشکی بر پدیده شناسی توصیفی مبتنی هستند : نشانه ها ، علائم ، و سیر بالینی .
معاینه روانپزشکی از دو جزء تشکیل یافته است : ( 1 ) شرح حال ، که سیر بیماری های فعلی و قبلی را شرح داده و اطلاعات شخصی و خانوادگی را به دست می دهد و معاینه وضعیت روانی ، که ارزیابی رسمی تفکر ، خلق و رفتار فعلی بیمار است . خلاصه زیر مدلی برای چگونگی سازماندهی معمول این اطلاعات است . همه عناوین باید مورد توجه قرار گیرند اما نیازی به رعایت سفت و سخت آنها نیست .
علائم و نشانه های بالینی و روانپزشکی :
روانپزشکان توانائی کشف شرایط روانی را به چند دلیل می آموزند : گذاشتن تشخیص دقیق ، انجام درمان مؤثر ، ارائه پیش آگهی قابل اعتماد ، تحلیل مسائل روانپزشکی حتی الامکان بطور کامل ، و برقراری ارتباط مفید با سایر متخصصین . برای رسیدن به این اهداف ، آن ها باید در زبان روانپزشکی تبحر پیدا کنند : باید شناخت و تعریف علائم و نشانه های رفتاری و هیجانی را بیاموزند و در مشاهده دقیق و توصیف واضح پدیده های روانی روانپزشکی مسلط گردند.
بسیار از علائم و نشانه های روانپزشکی ریشه در رفتار طبیعی دارند و می توان آن ها را به عنوان نقاط متفاوتی روی طیفی از بهنجاری تا بیمار گونگی تصور نمود .
تشخیص و طبقه بندی در روانپزشکی :
سیستم های طبقه بندی تشخیص های روانپزشکی چندین هدف دارند : (1) تفکیک یک تشخیص روانپزشکی از دیگری ، به طوری که پزشک مؤثرترین درمان را پیشنهاد کند ؛ (2) ارائه زبانی مشترک بین اهل فن بهداشت روانی ؛ (3) جستجوی علل اختلالات روانی که هنوز نامعلوم هستند . دو طبقه بندی بسیار مهم روانپزشکی عبارتند از : راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی ( DSM) ، که در ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرند ، و طبقه بندی آماری بین المللی بیماری های و مسائل بهداشتی وابسته (ICD) ، که در اروپا کاربرد دارد . هر سیستم از برخی جهات با هم فرق دارند ، اما کاملاً مشابه هستند . طبقه بندی مورد استفاده در این کتاب بر متن بازنگری شده چهارمین ویر است (DSM-IV-TR) DSM است که در سال 2000 توسط انجمن روانپزشکی آمریکا به چاپ رسیده است .
دمانس و اختلالات روانی ناشی از اختلال طبی عمومی :
اختلالات شناختی با تخریب قابل ملاحظه در کارکردهائی نظیر حافظه ، قضاوت ، زبان و توجه مشخص است . این تخریب نشان دهنده تغییر از خط پایه است ، دلیریوم با اختلال در هشیاری و بروز علائم در یک دوره زمانی کوتاه مشخص است . دمانس با تخریب شناختی کلی ، از جمله نقص های حافظه ، علیرغم سطح بهنجار هشیاری و بیداری مشخص می باشد.
اختلالات نسیاتی با کاهش حافظه بدون تخریب شناختی دیگر مشخص هستند . اختلالات روانی ناشی از اختلال کلی طبی یک عده علائم روانی تعریف می شوند که مستقیماً از اختلال طبی یا نورولوژیک ناشی می شوند ( مثل افسردگی ناشی از تومر لوب پیشانی ). اختلالات شناختی نیز ممکن است از مسائلی نظیر ضربه ، اختلال سوء مصرف مواد ، سموم یا داروها ناشی شوند . این اختلالات می تواند توأم باشند ( مثل دلیریوم حاد که دمانس دیرپا را پیچیده تر می سازد ) .
جنبه های عصبی – روانپزشکی HIV و AIDS
AIDS یک بیماری است که در آن ویروس نقص ایمنی انسان ( قبلاً HIV-I گفته می شود ) موجب تخریب شدید ایمنی سلولی می گردد ، که به عفونت های فرصت طلب ، نئوپلاسم ها ، سندرم های با ارتباط مستقیم با ویروس و مرگ می انجامد . گفته می شود که در سراسر جهان 22 میلیون نفر با HIV آلوده شده اند و 12 میلیون مرگ از این آلودگی حاصل شده است . AIDS را می توان یک بیماری مغزی تلقی کرد چون بیش از 50% افراد آلوده تظاهرات عصبی – روانی دارند . تغییرات نوروپاتوژیک در 90% بیماران مبتلاً به AIDS در کالبد شکافی مشاهده شده است . ده درصد بیماران شکایات CNS به عنوان نشانه های اولیه اختلال مطرح می کنند .
میزان اختلالات خلقی ، اضطرابی ، سوء مصرف مواد ، و انطباق مربوط AIDS و اختلالات وابسته به HIV بالا است . کشف داروهای آنتی رتر و ویرال در ترکیبات قوی
( Cocktails) ماهیت اختلال را برای بسیاری از بیماران به یک مدل بیماری مزمن تبدیل کرده است . این تحول چالشی تازه را در مداوای بیماران که باید با یک بیماری مزمن زندگی کنند و با هزینه و اثرات جانبی رژیم های دارویی ضد HIV بسازند بوجود آورده است .
اختلالات وابسته به الکل :
الکل قابل وصول ترین و از نظر فرهنگی پذیرفته ترین ماده سوء مصرفی ( در آمریکا ) است . نود درصد مردم در جوامع غربی زمانی در طول عمر خود الکل مصرف می کنند . و مسائل وابسته به الکل را بخش کلیدی در هر ارزیابی روانپزشکی می سازد.
تقریباً هر مسئله بالینی مطرح شده می تواند مربوط به اثرات سوء مصرف ، وابستگی ، ترک یا مسمومیت با الکل باشد . تعریف الکلیسم بر قرائن تخریبهای مکرر حاصل از الکل در زمینه های متعدد کارکرد زندگی ، که علیرغم آن شخص به مصرف الکل ادامه می دهد ، اشاره دارد .

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله تاریخ کاریکاتور در word دارای 37 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله تاریخ کاریکاتور در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله تاریخ کاریکاتور در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله تاریخ کاریکاتور در word :

تاریخ کاریکاتور

نگاهی کوتاه به تاریخ بلند کاریکاتور جهان

عصر باستان (یونان و رم)
برخی عناصر کاریکاتور درهنر دوران باستان قرون وسطی دیده می شود . البته در هنر این دو دوره، ما کاریکاتور را به شکل خاصی که امروزه مطرح است، نمی بینیم. با این همه استثنائاتی وجوددارند که درخور توجه اند، هرچند این موارد درآثار بعدی رو به تکامل ننهاد. مجسمه کوچک کاریکاتور امپراتور کاراکالا که درموزه اویگون نگهداری می شود، یکی از این استثنائات جالب است .

در این مجسمه، امپراطور به شکل آدم کوتوله ای نشان داده شده است که زنبیل به دست درحال توزیع نان است. ازسوی دیگر، هنر کلاسیک یونان و رم از بسیار از عناصر ظاهری کاریکاتور برخوردار است، اما به این همه این آثار فاقد روح اصیل کاریکاتور است. درهنر قرون وسطی عناصر کاریکاتوری طوری با عناصر جدی درهم می آمیزد که تشخیص این دو از هم مشکل است. به طور مثال، شیطان مضحکی که سعی می‌کند ترازو را برای کشیدن ارواح پایین بیاورد، ازجمله آثار مقدس به شمار می رود. این صحنه بخشی ازنمای سرد درکلیسای جامع آتن را تشکیل می‌دهد.

یکی دیگر از نمونه های بارز درهنر یونان باستان، گرایشی است که هنرمندان این دوره درنشان دادن اشکال و گونه های مضحک و بی تناسب نشان می دهند. البته طبق نظر تاریخ نویسان این گرایش عکس العملی نسبت به هنر کلاسیک بوده است.

با آن که منظور از خلق این آثار نمایش جنبه ی خنده دار بودن و ضعف موجود انسانی بوده ولی واقعاً نمی توان این آثار راکاریکاتور به حساب آورد. بنابراین، درهنر عصر باستان، عناصری دیده می شود که درپیدایش کاریکاتور موثر بوده اند. این عناصر برخی فراموش شده و برخی جنبه جهانی یافته و در دوران های بعد به ویژه عصر رنسانس درمسیر اصلی هنر اروپا قرار گرفته اند.

بهترین نمونه از این عناصر، گرایش هنرمندان به کشیدن انسان به شکل های حیوانی و ترکیب شکل انسان با حیوان است. افسانه حیوانات از دیرینه ترین آثار ادبی است که قدمت آن از مصر باستان تاکنون ادامه داشته است. در پاپیروس های مصری به جا مانده تعدادی ازحیوانات در حال انجام کارهای انسانی نشان داده می شوند.

برخی از شکل های مرکب انسان و حیوان برروی سنگ های قیمتی و گوهر آلات دیده می شود. اکنون این اشکال دیگر جنبه احترام آمیز ندارند، بلکه گونه هایی هزل گونه و خیالی به شمار می روند. همچنین دردوره های رم باستان، موضوع آدم های کوتوله به گونه ای مورد علاقه و توجه هنرمندان واقع شده بودکه درحدود چهارپنجم تصاویر و آثار مضحک و خنده دار را شامل می شد. اما این امر به هیچ وجه به این معنی نیست که دنیای کلاسیک کوتوله ها همه ویژگی های هنر مدرن کاریکاتور را دارا بوده است.

باید توجه داشت مقصود هنرمند دردوران باستان از عناصری که امروزه خنده دار و کمیک به نظر می آیند، خلق آثاری درارتباط با زندگی افراد جامعه نبوده است، بلکه این آثار بیشتر جنبه مذهبی، تزئینی و خنده دار داشته اند و فاقد شخصیت قوی و بنیادی بوده اند.

قرون وسطی
پس از دوران هنر روم ویونان باستان، به عصر هنر قرون وسطی می رسیم که شامل آثاری از قرن دهم میلادی به بعد است. دراین صورت پا به عصری می گذاریم که عنصریک پارچه و منحصر به فرد مسیحیت آن را فراگرفته است.

دوره ای که موضوعات سنگین و عالی کاملاً با مطالب مضحک و مسخره آمیخته می شود. دراین دوره تجاوز موضوعات مسخره آمیز و ظنز آمیز به حریم هنر مقدس به هرشکلی مردود است. اموری مانند سرستون ها در وزالی که سنگین ترین وقایع کتاب مقدس را با موضوعات خیالی و تفننی ادغام کرده مورد تحریم قرار میگرید.

میمونی در حال نواختن ویلن و الاغی که کتابچه نت موسیقی را بین سم های خود درمقابل او گرفته، موضوع یکی از این سرستون هاست. به واقع، با وجود فشارهای زیاد، مذهب قرون وسطی هیچ گاه به طور کامل موفق نشد از ترکیب عناصر سنگین با مطالب خنده دار و مضحک و تفننی جلوگیری نماید.

تصاویر ترکیبی انسان و حیوان درهنر قرون وسطی در هیئت اجنه غالباً ترسناک و جدی هستند و به شکل نیم خدایانی جنگلی ظاهر می شوند. دراین دوران به مراتب بیشتر باعناصر سمبلیک و اشارات ضمنی روبه روییم. سرانجام اختراع چاپ درقرن پانزدهم نقطه تحولی برای ارائه اشکال تمثیلی و کنایه دار می گردد.

نخستین کاریکاتورهای سیاسی با اولین چاپ «رقص مرگ» هیجان تازه ای را ایجاد می‌کند. همچنین یک اثر هزل آمیز حکاکی شده برروی چوب به نام «عکس بازی سویسی»(1499) جاه طلبی های سیاسی فرانسه را درایتالیا به نقد می کشد. این اثر، پاپ و امپراطور و پادشاه فرانسه و انگلستان رادرحال بازی وروق نشان می دهد، درحالی که سرباز کوچک سویسی درزیر میز اشیاء به هم ریخته راجمع و جور می‌کند.

دراین اثر کنایه به شکلی ارائه شده که برای بیننده امروزی کاملاً به هم ریخته را جمع و جورمی کند. دراین اثر کنایه به شکلی ارائه شده که برای بیننده امروزی کاملاً قابل فهم است. به این ترتیب چاپ سبب بخشیدن جنبه دنیوی و مادی به هنر تمثیلی شد. به علاوه این صنعت توانست برای اولین بار این نوع آثار را از خلوت برخی آدم ها به عرصه ی اجتماع بکشاند و هنر را از آزادی برداشت برخوردار نماید.

رشد اصول و عقاید پروتسانی و چاپ که با یکدیگر مرتبط بودند، فضایی را ایجاد کرد که جلوگیری از گسترش عقاید تازه را امری غیرممکن می کرد. به گونه ای که وایتن برگ (محل اقامت لوتر) مرکز مهم صنعت چاپ گردید. به این ترتیب شمار فراوان متون چاپ شده با تصاویر تمثیلی و کنایه از سوی سنت گرایان و اصلاح طلبان به جامعه سرازیر شد. اگر چه بسیاری از این تصاویر فاقد رابطه ای مشخص با شوخ طبعی و امور خنده دار هستند، ولی دربرخی از آنها نکات خنده دار و مضحک نیز دیده می شود. درقرن شانزدهم کاریکاتور اغلب خام ولی موثر است.

تصویر «نواختن لوتر به عنوان یک جفت نی انبان» اثر اهارد شون را کنون باهر ملاکی بسنجیم، قدرت ابتکار طراح آن رانشان می‌دهد. دراین اثر، طراح منظور خود را با دگرگون کردن اشکال بیان می‌کند. آثار چاپ شده ی بروگل به جهت پرداختن به موضوعات کلی که نشان دهنده طعنه و کنایاتی که اساس آن ضرب المثل و شبیه سازی فرهنگ عامه است، حائز اهمیت می باشد.

او را باید درارتباط بایک سنت رئالیسم شمالی دانست که درآثار اولیه چاپی از شیوه های بیانی ساده تر بهره می گیرد. آثار او از جمله «زوج روستایی» «شوهر حرف گوش کن» و «مناظره زن و شوهر» را باید اسلاف نمایش خنده دار آداب و رسوم وطرز زندگی مردم دانست که توسط کسانی مانند هوگارت و رولاندسون به شکل کاریکاتور بیان گردید.

این آثار همچنین اسلاف کارتون هایی به شمار می روند که نقاط ضعف اخلاقی مردم عادی را به نمایش میگذارد و خوانندگان نشریات «پانچ» و «نیویورکر» راسرگرم می‌ساخت.

ایتالیا و سبک باروک
دراواخر قرن پانزدهم و درطول قرن شانزدهم، هنرمندان ایتالیایی برآرا و آرمان های کلاسیک و انسانی ورنسانس صحه گذاشتند و لئوناردوداوینچی و میکلانژ خالق طرح هایی بودند که گاه واژه کاریکاتور برآن ها اطلاق می شد، هرچند که این نوع تصاویر بیشتر مضحک به نظر می رسند.

آنچه اثر «پنج سرمضحک» اثر داوینچی را درارتباط با آثار چاپی رئالیست های شمالی قرار می دهد، اتکا این هر دو به انحراف خصوصیات چهره از حالت طبیعی است. بااین همه ، طرح های داوینچی از سربا تعریف کنونی کاریکاتور منطبق نیست. زیرا اولاً متعلق به افراد حقیقی نیست و ثانیاً ازمضامین کنایه آمیز و هجو بهره ای ندارد.

درواقع داوینچی به دنبال این بود که آیا تصویری از زشتی مطلوب با تصویری یکسان از زیبایی مطلوب برابری می‌کند یا خیر و ازهمان میزان تأثیر اهمیت برخوردار است یانه. کارهای اومورد تقلید بسیار قرار گرفت و به این ترتیب الهام بخش کاریکاتورهای دوره «باروک» و «شیوه گرایان» بود.

پس از بیان مختصری که درباره برخی تمرین های سینما شناسی داوینچی و به خصوص نظرات و کارهای او درزمینه زیبا شناسی داوینچی و به خصوص نظرات و کارهای او درزمینه زیبایی شناسی، به ویژه درحوزه تقابل زشتی با زیبایی داشتیم اکنون به خانواده آنیبانه کاراتچی برای نخستین بار درسده هفدهم واژه کاریکاتور Caricature ایتالیایی : caricatora رابه طراحی های خودش و سایر اعضای آکادمی بلونیا اطلاق کرد. اما لازم است قبلاً زمینه ای راکه کاراتچی و برادرش آگوستینو و پسر عمویش لودوویکو درآن قرار گرفتند، درحوزه نقاشی ایتالیا درسده هفدهم مورد بررسی قرار دهیم.

سه میراث بزرگ و با نفوذ دوره رنسانس پیشرفته عبارت بودند از سبک های رافائل، میکلانژ و تیسین به علاوه یک جریان فرعی دیگر که از کوردجو، نقاش ایتالیائی، الهام می گرفت.

نقاشی باروک پیامد تغییرات و تاثیرات بسیار همین سبک ها بود و هنر کلاسیک روزگار باستان نیز گاه نقش تکمیل کننده و گاه نقش مخالف آن ها راداشت. در خارج از قلمرو هنر روزگار و دوره رنسانس، چیزی سربرداشت که میتوان آن را ناتورالیسم بومی نامیدش،

سبکی که ظاهراً دشمن بزرگان هنر است و براین معیار تکیه دارد که هنرمند باید چیزی را نقاشی کند که می بیند و توجه ای به استادان کلاسیک و دوره رنسانس نداشته باشد. این ناتورالیسم بومی، درایتالیا و فرانسه به عنوان یک سبک اقلیت ظاهر شد ولی دراسپانیا به ویژه درهلند بالاترین درجه اعتبار را به دست آورد.

سبک باروک درحدود 1600 میلادی، با تزئین تالار کاخ فارنزه توسط آنیباله کاراتچی، هنر نقاشی ایتالیایی را به تمامی زیر نفوذ خود درمی آورد. نسل کاراتچی که از مهارت ساختگی استادان سبک شیوه گرایان (که مقلدان نوابغی چون داوینچی، رافائل میکلانژ و تیسین بودند) خسته شده بود؛ پس از مطالعه دقیق آثار استادان دوره رنسانس، به تماشای دگر باره طبیعت روی آورد. انیباله تعلمات هنری را درآکادمی هنر زادگاه خود، یعنی شهر زادگاه خود، یعنی شهر بولونیا فراگرفت.

این آکادمی که توسط عموزاده انیباله یعنی لودوویکو تاسیس شده بود، درتاریخ هنر مغرب زمین، نخستین موسسه درنوع خود به شمار می رود نخستین رکن فعالیت آکادمی بولونیا این بود که هنر را می توان یادداد (شالوده هرگونه فلسفه آکادمیک هنر) و موضوعات تدریس باید شامل سنت ها، هنر کلاسیک و دوره رنسانس به علاوه ی مطالعه اندام های بدن و نقاشی ازروی مدل زنده باشد.

نقاشان بولونیایی که از مدت ها پیش با لقب آکادمیک ها و گاه با لقب التقاطیون مشخص می شدند معتقد بودند که پیدایش و تکامل یک سبک درست را نقاشی میتوان یاد داد. به هر حال بامشاهده تالار کاخ فارنزه می توان گفت که انبیاله با آثار میکلانژ، رافائل و تیسین آشنا بوده و گذشته از این ها می توانسته است نقاشی های عمق نمایانه ی استادانه ای بکشد. موضوع اصلی نقاشی های سقف تالار کاخ فارنزه عشق های خدایان است.

این گونه مشخص سازی های دقیق «واقعیت های» تصویری به منظور عمق نمایی سرتاپا به شیوه ی باروک است. در بالاترین نقطه طاق، قاب تزئینی درازی باصحنه پیروزی باکوس دیده می شود که ترکیب خلاقانه ی بی نظیری ازسبک های رافائل و تیسین است و نشان می‌دهد که کاراتچی با چه مهارتی توانسته است سبک های معتبر را با هم بیامیزد و سبکی مختص خودش را خلق کند. بدین سان کاراتچی یکی از آغازگران هنر «باروک» بود.

ناتورالیسم بومی درآثار نقاشی انبیانه کاراتچی به ویژه در شاهکار این مرحله او«مغازه قصابی» که اکنون درکلیسای آکسفورد است، دیده می شود. برادر بزرگ کاراتچی، آگوستینو درباسمه کاری و چهره نگاری واقع گرایانه دست داشت. طرح های کاریکاتوری آنها نه تنها تلاشی برای رسیدن به ایده آل زشتی است، بلکه نمایانگر انگیزه ناتواالیزم نیز می باشد.

آثار آن ها اگر چه برخلاف طرح های مضحک داوینچی، سطحی ومبالغه آمیز به نظر می رسد ولی همیشه چهره ی افراد مشخصی رانشان می دهند و موضوع آن ها از زندگی روزمره گرفته شده نه ازکنایات و تمثیل ها ازنظر خانواده کراتچی نکته قابل انتقاد دراحساس انسان نسبت به خودش نیست بلکه درتصور وی ازتاثیری است که برر

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله امام خمینی(ره) و مستضعفان در word دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله امام خمینی(ره) و مستضعفان در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله امام خمینی(ره) و مستضعفان در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله امام خمینی(ره) و مستضعفان در word :

امام خمینی(ره) و مستضعفان
ابراهیم امینی
استضعاف در قرآن
انقلاب ایران و مستضعفان
امام خمینی و فقرزدایی
روحانیت و حمایت از محرومان
مسئولان نظام و حمایت از محرومان
نفوذ فرصت طلبان
________________________________________

استضعاف در قرآن

واژه های استضعاف و مستضعفین ریشه قرآنی دارند, چنان که کلمه هایی چون مستکبران و
طاغوتیان نیز چنین اند. این واژگان به فراموشی سپرده شده بود تا این که احیاگر بزرگ قرن,

حضرت امام خمینی(قده) آن ها را دوباره معنا بخشید و بر زبان ها و قلم ها جاری کرد.
مستضعف یعنی کسی که به استضعاف کشیده شده و خودش و دیگران او را ضعیف
و ناتوان می شمارند در صورتی که واقع امر چنین نیست.
مستکبران نیز کسانی هستند که خودشان و دیگران آن ها را برتر می شمارند در صورتی
که واقع امر چنین نیست. کلمات استکبار و استضعاف را با توجه به یکدیگر باید معنا کرد.

در قرآن کریم برای مستکبران چند نشانه ذکر شده است:
1ـ برتری جویی و خود بزرگ نمایی, نه برتری واقعی; [1]
2ـ تفرقه افکنی در میان مردمان محروم و مستضعف; [2]
3ـ سرکوب بی رحمانه و کشتار مخالفان; [3]

|10|

4ـ به فساد کشیدن مردم و ترویج مفاسد; [4]
5ـ تحقیر و توهین مردم; [5]
6ـ اسراف و ولخرجی. [6]
از آیه های قرآنی استفاده می شود که مستکبران افرادی اند که خود را برتر از دیگران

می دانند و نشان می دهند. آن ها می گویند: ما سیاست مدار, دانشمند و عاقل هستیم و
مصالح شما را بهتر از خودتان تشخیص می دهیم. از ما اطاعت کنید تا سعادت و
خوشبختی شما را فراهم سازیم. با عناوین مختلف ِرنگ, نژاد, دین, مذهب, زبان,
قومیت, ملیت, کشور, شهر و دیگر عنوان های اعتباری در میان مردم تفرقه می اندازند تا
تضعیف شوند و نیروی اجتماعی خود را از دست بدهند. مفاسد اخلاقی را ترویج می کنند

و مردم را به عیاشی سرگرم می سازند تا هویت انسانی خود را فراموش کنند و در برابر
خواسته های شان تسلیم گردند.

زمین, آب, هوا, منابع طبیعی, نیروی علم و اختراع و صنعت, نیروی کار,
نیروهای اداری, نظامی و انتظامی, قضایی همه و همه از مردم به وجود می آید و خود
آنان منابع عظیم قدرت و ثروت هستند, نه مستکبران. مستکبران اقلیتی بیش نیستند و
اگر توده های مردم با آنان همکاری نکنند قدرتی ندارند. قدرت آن ها غیر واقعی و

پوشالی است. با حیله گری و تلقینات دروغین, اکثریت را از خود بیگانه کرده تا نتوانند
به قدرت واقعی خویش پی ببرند و از آن بهره بگیرند. بنابراین, مستضعفین واقعاً ضعیف
و ناتوان نیستند بلکه خودشان را ضعیف می پندارند. مشکل مستضعفین ناتوانی واقعی

نیست بلکه اختلافات درونی و نادانی و اطاعت کورکورانه از مستکبران است. مستکبران
نیروهای سرکوب گر را از خود مستضعفان فراهم می سازند و بر سر خودشان می کوبند,
و استثمارشان می کنند.
بیدار سازند تا خود را از قید و بند مستکبران آزاد نمایند. حضرت ابراهیم(ع) در برابر حکومت
طاغوتی نمرود قیام کرد. حضرت موسی(ع) در برابر حکومت جبّار ِفرعون به پا خاست.

|11|

حضرت عیسی(ع) در برابر جباران عصر خود و به منظور نجات محرومان قیام کرد.
حضرت محمد(ص) در برابر ابوجهل ها و ابولهب ها و قیصرها و کسری ها قیام کرد و برای
نجات محرومان و مستضعفان به جهاد پرداخت.
مبارزه با طاغوت و طاغوتیان و دفاع از حقوق محرومان یکی از مهم ترین اهداف

پیامبران بوده است. [7]
قرآن کریم قتال در راه خدا را به منظور نجات مستضعفان یکی از وظایف مسلمانان
می شمارد و می فرماید:
“چرا در راه خدا و برای نجات مستضعفان جهاد نمی کنید مردان و زنان و
کودکانی که می گویند: پروردگارا, ما را از این شهری که ساکنان آن ستمکارند

بیرون ببر و از جانب خود برای ما سرپرستی قرار بده و از نزد خویش برای ما یاوری
تعیین فرما. مؤمنان در راه خدا جهاد می کنند و کافران در راه طاغوت می جنگند.
پس شما با دوستان شیطان بجنگید که نیرنگ شیطان ضعیف است.”> [8]
جنگ استضعاف و استکبار, فقر و غنا همواره در طول تاریخ ادامه داشته و دارد.
هرچند یک بار در گوشه ای از جهان به وسیله محرومان نهضتی بر پا می شد و بر ضد

مستکبران و ستمکاران و زراندوزان قیام می کردند. گاهی در همان آغاز امر شکست
می خوردند و به وسیله عوامل استکبار سرکوب می شدند و گاهی پیروز می شدند و عوامل
استکبار را کنار می زدند و به طور موقت چند صباحی در مسند قدرت قرار می گرفتند.
پیامبران در طول تاریخ همواره از محرومان حمایت می کردند, یا خود در رأس چنین
نهضت هایی بودند یا از نهضت کنندگان جانبداری می کردند.

انقلاب ایران و مستضعفان

کسانی که از سال 1341 در جریان مبارزات مردم ایران بر ضد رژیم شاهنشاهی, به رهبری
امام خمینی(قده) حضور فعال داشتند یا شاهد حوادث آن زمان تا زمان پیروزی سال 1375
و حوادث مهم بعد از آن, به ویژه دوران هشت ساله جنگ تحمیلی, بوده اند به خوبی

|12|

می دانند که طبقات محروم و مستضعف بزرگ ترین نقش را در سرنگونی رژیم شاهنشاهی
و خنثی ساختن توطئه های دشمنان داخلی و خارجی و تثبیت نظام اسلامی داشته اند. در
این دوران بسیار حساس و سرنوشت ساز, کارگران, پیشه وران, کشاورزان, دانشجویان,

دانش آموزان و طلاب ِجوانی که غالباً از فرزندان همین طبقات بودند, در صحنه های مهم
مبارزات حضور فعال داشتند. اکثر قریب به اتفاق زندانیان, شکنجه شدگان, تبعیدیان,
شهدا و جانبازان از همین اقشار زحمت کش و محروم بودند; به طوری که می توان گفت:
پیروزی انقلاب اسلامی ایران مرهون ایثار و فداکاری و جهاد طبقات محروم و شریف

است, چنان که امام خمینی(قده) بارها بدین مطلب اشاره نمودند. از باب نمونه:
“فقرا و متدینین بی بضاعت, گردانندگان و برپا دارندگان انقلاب هستند.”> [9] “با پشتیبانی مردم مخصوصاً طبقات محروم بود که پیروزی حاصل شد و دست ستم شاهی از کشور و ذخایر آن کوتاه گردید.” [10] “مستمندان و فقرا و دور افتاده ها در صف مقدم جامعه هستند, همین ها و همین زاغه نشینان و همین حاشیه نشینان و همین محرومان بودند که این انقلاب را به ثمر رساندند… همین ها هستند که الآن در جبهه ها مشغول به فدارکاری هستند.”> [11]
بنابراین, انقلاب ایران را می توان یکی از مصادیق بزرگ نهضت های مستضعفان به
شمار آورد و صاحبان اصلی انقلاب نیز همان ها هستند. ولی این انقلاب با دیگر

انقلاب هایی که به وسیله طبقات محروم و مستضعف به وقوع پیوسته یک تفاوت مهم دارد:
آن انقلاب ها غالباً ماهیت اقتصادی و ضد تبعیضاتی داشته و با تبلیغات در این محورها
مردم به صحنه های مبارزه و پیکار کشیده می شدند. برخلاف انقلاب ایران که ماهیت
اسلامی داشت. امام خمینی به عنوان وجوب دفاع از اسلام و ارزش های دینی و مبارزه

بر ضد ترویج مفاسد اخلاقی و امور ضد دینی مردم را بسیج می کرد و به صحنه های مبارزه
می کشید, از این رو ایثار و فداکاری مردم به قصد قربت و جلب رضای خدا و عمل به
تکالیف شرعی انجام می گرفت. پایداری و مقاومت, ایثار و فداکاری تا مرز شهادت نیز از

|13|

همین منبع معنوی سرچشمه می گرفت.
امام خمینی در همه دوران مبارزات و بعد از آن سعی داشت نهضت از مسیر خدایی و
قصد اخلاص و انجام وظایف شرعی خارج نگردد. حتی جهاد و تلاش در راه تأسیس
حکومت اسلامی و تحکیم پایه های آن و خنثی ساختن توطئه های دشمنان را نیز به عنوان

یک وظیفه شرعی و موجب رضای پروردگار جهان معرفی می کرد.
ولی این, بدان معنا نیست که امام خمینی توجّهی به امور زندگی و اجتماعی و
سیاسی, و اقتصادی مردم نداشت و صرفاً به منظور تأسیس و تثبیت حکومت اسلامی جهاد

و تلاش کنند, بلکه به همه این ها کاملاً عنایت داشت ولی از طریق اجرای احکام و قوانین
اسلام. امام عقیده داشت اگر حکومت اسلامی برپا شود و احکام و قوانین دینی به طور
صحیح و کامل به اجرا درآید, و مسئولان نظام اسلامی در رده های مختلف به وظایف خود
عمل کنند مشکلات اقتصادی, اجتماعی, سیاسی, اخلاقی, قضایی مردم حل می شود.
کشورشان آباد و در حد امکان زندگی خوب و مرفهی خواهند داشت.

امام خمینی و فقرزدایی

بی تردید مهم ترین هدف امام خمینی(قده) در مبارزات, سرنگونی رژیم شاهنشاهی و اقامه
حکومت اسلامی بود که با ایثار و فداکاری و جهاد مردم شریف و دیندار به پیروزی رسید.
ولی امام به خوبی می دانست که حکومت وسیله است نه هدف. هدف امام فقط این نبود که
حاکمانی بروند و حاکمانی دیگر جایگزین آنان شوند. بلکه عقیده داشت با استحکام نظام
اسلامی و اجرای کامل و همه جانبه احکام و قوانین دین, مشکلات اقتصادی, سیاسی,

اجتماعی, اخلاقی مردم حل می شود و سعادت دنیا و آخرت آنان تأمین می گردد.
بنابراین, امام در تأسیس حکومت اسلامی اهدافی را تعقیب می کرد که تحقق آن ها را از
آثار اجرای کامل احکام و قوانین اسلام می دانست. در طول مبارزات نیز گاه گاه بدین

مطلب اشاره می کرد.
یکی از مهم ترین آرمان های امام خمینی(قده) تحقق عدالت اجتماعی, کم شدن

|14|

فاصله طبقاتی, رفع تبعیضات ظالمانه, حمایت از محرومان و فقر ستیزی بود. از بررسی
سخنرانی ها, پیام ها, توصیه های امام استفاده می شود که مسئله رفع ِتبعیض و فقر ستیزی
یکی از اهداف بزرگ او بوده که همواره بدان تأکید داشت. آن بزرگوار به قدری در این باره
سخن می گفت که به عنوان پناهگاه مستضعفان و پابرهنه ها شناخته شد. کسانی که دوران

صدر پیروزی انقلاب را درک کرده اند و سخنان و موضع گیری های امام خمینی و دیگر
مسئولان نظام را شنیده اند به خوبی می دانند که حمایت از محرومان و مستضعفان یکی از
مهم ترین و پر جاذبه ترین شعارهای انقلابیون و مورد عنایت و تأکید رهبر انقلاب بود.
امام به دو انگیزه بر این هدف تأکید می کرد:

انگیزه اول: انجام وظیفه دینی: زیرا کوشش در تحقق عدالت اجتماعی و دفاع از
حقوق محرومان و مبارزه با ستمکاران و چپاول گران اموال عمومی یکی از بزرگ ترین

اهداف پیامبران و پیامبر اسلام بوده است. در قرآن می گوید:
“ما پیامبران را با دلیل های روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم عدالت را برپا سازند.”> [12] “ای کسانی که ایمان آورده اید عدالت را برپا سازید.”> [13]
حمایت از مستضعفان آن قدر مهم بوده که پیامبر اسلام و مسلمانان برای آنان در قرآن
مورد خطاب قرار گرفته اند:
“چرا در راه خدا و برای نجات مستضعفان جنگ نمی کنید”> [14]
امام خمینی در این خصوص فرمود:
“اسلام از اول برای همین امر قیام کرده که به این مستمندان عالم در مقابل مستکبران

خدمت کند و این ستمگران را به جای خود بنشانند و شما اشخاصی هستید که پیرو
یک همچو اسلام عزیز هستید و به این پیروی باید ادامه بدهید.”> [15]

انگیزه دوم: قدردانی از محرومان و مستضعفان: به عقیده امام, محرومان صاحبان
اصلی انقلاب اند و اگر ایثار و فداکاری آنان نبود انقلاب به پیروزی نمی رسید. امام بارها و
بارها بدین مطلب تذکر می داد, از باب نمونه به چند فراز از سخنان ایشان اشاره می کنیم:

|15|
“این پایین شهری ها و این پابرهنه ها ـ به اصطلاح شما ـ این ها ولی نعمت ما
هستند, اگر این ها نبودند ما یا در تبعید بودیم, یا در حبس بودیم یا در انزوا, این ها

بودند که همه ما را از این مسائل نجات دادند… اگر تا آخر عمرمان به این ها خدمت
کنیم نمی توانیم از عهده خدمت این ها برآییم… شما امروز هم که ملاحظه می کنید
این هایی که در جبهه ها الآن دارند جانفشانی می کنند این ها از کدام طبقه
هستند… الآن هم این هایی که جانشان را در دستشان گرفتند و شما را حفاظت
می کنند و آن هایی که در بین شهرها و در بین روستاها حفظ می کنند شما و مردم را

همین طبقه هستند… شما باید توجه به این معنا بکنید که ما را این ها آورده اند وکیل
کرده اند, آورده اند وزیر کرده اند, رئیس جمهور کرده اند. این ها ولی نعمت ما
هستند و ما باید ولی نعمت خودمان را قدردانی کنیم و خدمت کنیم.”> [16]

روحانیت و حمایت از محرومان

امام خمینی در زمان مبارزه با رژیم شاهنشاهی تا زمان پیروزی انقلاب و بعد از آن, در
خنثی سازی توطئه های دشمنان و به ویژه در زمان جنگ تحمیلی همواره از همکاری
علمای دین و روحانیون استفاده می جست. از نقش حساس آنان در دفاع از اسلام و تأثیر
تبلیغات آنان در میان توده های مردم به ویژه محرومان و مستضعفان به خوبی آگاه بود, از
این رو, در نگهداری انقلاب و دفاع از آرمان های اسلامی نیز تلاش ِروحانیون را یک امر
ضروری می دانست.
در حمایت از محرومان نیز به روحانیت دل بسته بود و انتظار همکاری جدی داشت,

زیرا اولاً: چون روحانیت به ویژه طلاب و فضلای جوان غالباً از خانواده های محروم
هستند و طعم تلخ فقر و گرسنگی و محرومیت را چشیده اند در تعقیب هدف مقدس
فقر ستیزی نیز بیشتر می توان به آنان امیدوار بود.
و ثانیاً: حمایت از محرومین و مستضعفین یکی از مهم ترین اهداف اسلامی است که
روحانیت وظیفه دارد در تبلیغ و ترویج آن کوشش کند. محرومان را به حقوق مشروعشان

|16|

آشنا سازد و در گرفتن حق, آنان را بسیج نماید, به مسئولان ِنظام تذکر دهد و آنان را از
حیف و میل اموال عمومی و تضییع حقوق مستضعفان بر حذر دارد.
و ثالثاً: روحانیون در طول تاریخ همواره پناهگاه و حامی محرومان بوده اند, و باید
موقعیت دینی واجتماعی خود را در میان مردم به ویژه طبقات محروم حفظ کنند.

به همین جهت بود که امام خمینی(قده) بارها و بارها و به مناسبت های مختلف انجام
وظیفه مهم دفاع از حقوق محرومان را به روحانیون تذکر می داد, از باب نمونه:
“آن چیزی که روحانیون هرگز نباید از آن عدول کنند و نباید با تبلیغات دیگران از
میدان به در روند حمایت از محرومین و پابرهنه هاست. چرا که هر کسی از آن
عدول کند از عدالت اجتماعی اسلام عدول کرده است. ما باید تحت هر شرایطی

خود را عهده دار این مسئولیت بزرگ بدانیم و در تحقق آن اگر کوتاهی بنماییم
خیانت به اسلام و مسلمین کرده ایم.”> [17]

مسئولان نظام و حمایت از محرومان

مهم ترین مسئولیت حکومت اسلامی برپا ساختن عدالت اجتماعی, رفع تبعیضات
ظالمانه, کم کردن فاصله طبقاتی, فقر زدایی و دفاع از حقوق محرومان و مستضعفان

است, زیرا سیره و آرمان همه پیامبران, به خصوص پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع)در
طول تاریخ همین بوده است. مسئولان حکومت اسلامی وظیفه دارند تحقق این آرمان
مقدس الهی را در صدر برنامه های خود قرار دهند و در این باره تلاش کنند, روشن است

که اجرای چنین مهمی بسی دشوار و نیاز به طرح و برنامه ریزی دقیق و منسجم و همکاری
و همفکری همه مسئولان در رده های مختلف دارد. امام خمینی(قده) گرچه برای تحقق
این هدف طرح کامل و جمعی را پیشنهاد نکرد ولی رهنمودها و توصیه های مهمی در این
مورد داشت که می تواند برای همه مسئولان مفید و کارساز باشد, در این جا به برخی از
آن ها اشاره می شود:
توصیه اول: به اسلام شناسان و قانون گزاران: ایشان در این باره فرمود:

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله امنیت غذا و تغذیه در word دارای 71 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله امنیت غذا و تغذیه در word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله امنیت غذا و تغذیه در word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله امنیت غذا و تغذیه در word :

امنیت غذا و تغذیه

پیشگفتار

بخشی از ماموریت تدوین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تهیه اسناد ملی توسعه بخشی و فرابخشی است. در همین ارتباط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ماموریت یافت که سند ملی فرابخشی امنیت غذا و تغذیه طبق نامه شماره 54509/101 مورخ 2/4/83 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور را در چارچوب دستورالعمل‌های سازمان با حضور نمایندگانی از سایر بخش‌ها به شرح زیر تدوین نمایدکه سند پیوست

نتیجه این همکاری و مشارکت صمیمانه می‌باشد. این مجموعه زمانی منجر به ایمنی و امنیت غذا در کشور خواهد شد که سیاستهای اجرایی آن به پروژه و یا برنامه‌های عملیاتی توسط بخش‌های مرتبط گردیده ودرطول برنامه به اجرا درآید. الگوی تنظیم برنامه‌های عملیاتی و پروژه‌ها در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تهیه شده است که بخش‌های مختلف توسعه در کشور می‌توانند از این قالب در تدوین برنامه‌ها و پروژه‌های خود استفاده نمایند. ضرورت دارد

دبیرخانه‌ای به همین‌منظور در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور راه‌اندازی و یا دبیرخانه شورایعالی سلامت عهده‌دار این مسئولیت گردد تا هماهنگی و هدایت لازم را در طول برنامه بعمل آورد.

جای دارد از آقایان دکتر علی‌اکبرسیاری معاون محترم هماهنگی و دبیرمجامع وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، دکتر ناصرکلانتری ریاست محترم انستیتو تغذیه‌ای و صنایع غذایی ، دکتر محمدمهدی قاسمی از شورای سیاستگذاری سازمان صداوسیما ، دکتر فرهاد طاهریان از سازمان دامپزشکی ،

سیدفرزاد طلاکش از سازمان دامپزشکی ، تقی‌ جامه‌بزرگ از وزارت صنایع و معادن ، عزیز حاجی‌پور از وزارت جهاد کشاورزی ، سیدعلی امامی از دفتر بررسی مصرف محصولات وزارت بازرگانی ، حسین محمد علیزاده هنجنی و مجید مزیدآبادی فراهانی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ، خانمها دکتر شیخ‌الاسلام ، عبدالهی و منیرالسادات علیان از دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت خانم بیتا صمیمی از وزارت جهاد کشاورزی و آقای مهندس همایون فرزان از معاونت

هماهنگی وزارت بهداشت که در تهیه این سند مشارکت داشته‌اند تشکر و قدردانی نموده و نیز از زحمات آقای مهندس عیسی منصوری از انستیتو تغذیه‌ای و صنایع غذایی که مسئولیت تدوین نهایی سند را برعهده داشته‌اند تشکر نمایم. امید است این تعامل و همکاری بین‌بخشی درطول برنامه بمنظور عملیاتی‌نمودن سیاستهای اجرای تا تحقق اهداف آن ادامه یابد.

دکترمسعود پزشکیان
وزیر

1- تعریف و محدوده فرابخش
توسعه انسانی، هم هدف و هم مسیر توسعه ملی و امنیت غذایی یکی از معیارها و ابزارهای توسعه انسانی است. با استفاده از تعبیر “زندگی در سلامت و رفاه” بعنوان یکی از مؤلفه های توسعه انسانی، حصول به سطح مناسبی از سلامت و امنیت غذا و تغذیه ای یکی از مقاصد جدی در سیاستگذاریهای ملی و زیر ملی شناخته می شود. بنا به تعریف، امنیت غذایی وقتی وجود دارد که “همه مردم در تمام اوقات دارای دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی برای تامین نیازهای تغذیه ای و ترجیحات غذایی” خود باشند. بدین ترتیب دسترسی به غذای کافی و مطلوب و سلامت تغذیه ای از محورهای اصلی توسعه، سلامت جامعه و زیر ساخت نسل های آینده کشور است.

از سوی دیگر مبتنی بر نگرشهای علمی دهه های اخیر، دسترسی اقتصادی و فیزیکی به غذای کافی بمنظور زندگی سالم و فعال، از سویی بعنوان حق آحاد جامعه برای شکوفایی قابلیت ها و از سویی دیگر بعنوان آزادی مثبت و وظیفه ای برای دولت در جهت تأمین آن دانسته می شود.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در اصول سوم، بیست و نهم و چهل و سوم، ضرورت تأمین نیازهای اساسی، رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه تغذیه، رفاه فردی و اجتماعی مورد تأکید قرار گرفته است. همچنین جمهوری اسلامی ایران چندین بار و بویژه در نشست هزاره سران، همراه سایر کشورهای جهان، رسما” تعهد سیاسی و عزم کلی خود را برای کاهش گرسنگی، سوء تغذیه و دستیابی به امنیت غذایی پایدار اعلام کرده است. نمود این رویکرد در سیاستگذاریهای سطح ملی در قالب «سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی»، «سیاستهای کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران» و «برنامه چهارم توسعه»، بخوبی بیانگر اهمیت موضوع و تعهد دولت به آن است.

نقطه ثقل در موضوع امنیت غذا و تغذیه، چندضابطه ای و فرابخشی بودن آن است. به این ترتیب که فارغ از فرابخشی بودن آن در سطح تئوریک و سیاستگذاری، پیاده سازی برنامه های اجرایی، نیازمند ارتباط، تعامل و اجرای مشترک توسط بخشها و زیر بخشهای مختلف است. چنانکه زیر سیستمهای «تولید و عرضه»، «نگهداری، فراوری و توزیع»،«مصرف» و«سلامت» بطور کامل پوشش داده شوند. چرا که هرگونه اختلال در هر یک از زیرسیستمها بر امنیت غذایی سطح خانوار و فرد تأثیر منفی خواهد داشت.

به این ترتیب سند فرابخشی حاضر، نه تجمیعی از مسائل درون بخشها بلکه نقاط ثقل و حلقه های اصلی ارتباط بین بخشها در امر غذا و تغذیه را مورد توجه قرار می دهد. با این رویکرد که در صورتیکه بتوانیم هسته های اصلی را مورد اعمال سیاست قرار دهیم، سایر حوزه ها بطور خود بخود و در اثر ارتباط سیستمیک، متأثر شده و در راستای اهداف مورد نظر حرکت کرده بهبود خواهند یافت.

2 – جایگاه امنیت و سلامت غذا و تغذیه در سیاستهای کلی کشور
1-2- سند چشم انداز 1404
در چشم انداز 20 ساله “ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه …”. جامعه ایرانی در افق این چشم انداز از جمله دارای ویژگی زیر است:

– “برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب”

– “دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تأکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پر شتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل”
2-2- سیاستهای کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران

در سیاستهای کلی برنامه چهارم توسعه از جمله موارد زیر مورد توجه قرار گرفته است:
– “تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی و ایجاد فرصتهای برابر و ارتقاء سطح شاخصهایی از قبیل آموزش، سلامت، تأمین غذا، افزایش درآمد سرانه و مبارزه با فساد”

– “رفع محرومیتها، خصوصا” در مناطق روستایی”
– “کارایی و بازدهی اقتصادی”
– “تأمین امنیت غذایی کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلی و تأکید بر خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی

3-2 سیاستهای برنامه چهارم توسعه
سیاستهای برنامه چهارم توسعه ذیل ارتقاء سلامت و بهبود کیفیت زندگی، مرتبط با امنیت غذا و تغذیه به ترتیب ذیل است:
ماده 84 قانون برنامه چهارم

دولت موظف است به منظور نهادینه کردن مدیریت، سیاستگذاری، ارزشیابی و هماهنگی این قلمرو از جمله: امنیت غذا و تغذیه در کشور، تأمین سبد مطلوب غذایی و کاهش بیماریهای ناشی از سوء تغذیه و گسترش سلامت همگانی در کشور، اقدام های ذیل را به عمل آورد:
الف. تشکیل «شورای عالی سلامت و امنیت غذائی» با ادغام «شورای غذا و تغذیه» و «شورای عالی سلامت» پس از طی مراحل قانونی.
ب. «تهیه و اجرای برنامه های آموزشی لازم به منظور ارتقاء فرهنگ و سواد تغذیه ای جامعه.

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و دستگاههای اجرائی مکلفند در تدوین و اجرای برنامه جامع یاد شده با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همکاری و از تبلیغ کالاهای مضر به سلامتی خودداری نمایند.

ج. تخصیص منابع اعتباری، تسهیلات بانکی و یارانه ای لازم برای تولید، تأمین، توزیع و مصرف مواد غذایی، در جهت دستیابی به سبد مطلوب غذایی و اختصاص منابع لازم برای شروع و تدارک برای ترویج غذای سالم در قالب میان وعده غذایی دانش آموزان و همچنین کمک غذایی برای اقشار نیازمند.
د. تهیه و اجرای برنامه های:

1- ایمنی غذا.
2- کاهش ضایعات مواد غذایی از تولید به مصرف.

موارد مورد تأکید در سیاستهای برنامه چهارم عبارتند از:
– توجه به تحقق امنیت غذایی و سلامت تغذیه ای جامعه در سیاستهای کلان اقتصادی
– افزایش رشد کمی و ارتقاء کیفی تولیدات کشاورزی بمنظور تأمین سبد مطلوب غذایی در راستای توسعه پایدار
– هدفمند کردن یارانه ها بمنظور دستیابی به سبد مطلوب غذایی
– ارتقاء سلامت و ایمنی مواد غذایی در کلیه مراحل از تولید تا مصرف
– حفاظت از منابع آب و خاک و بهره برداری مناسب از آنها در جهت تأمین مواد غذایی
– ارتقاء فرهنگ و دانش غذا و تغذیه در کشور
– تأمین و کنترل ریزمغذیها

– پایش مستمر امنیت غذا و تغذیه در کشور
– تدوین نظام جامع کاهش ضایعات مواد غذایی (تولید، فراوری، توزیع و بازیافت)
– حمایت از برنامه ترویج تغذیه با شیر مادر بمنظور حفظ و ارتقاء سلامت کودک و مادر
– ارتقاء بهداشت دام، فراورده های دامی و اماکن دامی

– تولید، نگهداری، حمل و مصرف مناسب کود، سموم و آلاینده های محیطی جهت مراقبت از سلامت آب آشامیدنی و غذا
– نگرش ویژه به توسعه روستایی به عنوان نهاد پایه و مؤثر بر بهره وری در بخش کشاورزی و تأمین امنیت غذایی
– توسعه نظام بازار محصولات کشاورزی بمنظور ارزش افزایی و افزایش درآمد تولیدکنندگان
– ارتقاء ضریب بهره وری آب در تولید محصولات کشاورزی

– اعمال سیاستهای مالیات بر مصرف به منظور متعادل ساختن مصرف دهکهای بالای درآمدی
– هدفمند کردن یارانه ها و سیاستهای حمایتی تولیدی به منظور تقویت بنیانهای رقابت پذیری و شکوفایی مزیت های نسبی و رقابتی
– اعطای یارانه های هدفمند جهت تأمین سبد غذایی مطلوب اقشار فقیر
– ایجاد یکپارچگی در بخش سلامت از نظر سیاستگذاری، نظارت و ارزشیابی

– توسعه و ارتقای استانداردهای ملی و افزایش مستمر کیفیت
– انطباق تدریجی ضوابط فنی و استانداردهای ملی با استانداردهای بین المللی

– تمرکز سیاستگذاری تدوین استانداردها ،ضوابط و نظارت و طراحی ساختار متناسب با آن به منظور ارتقای سلامت غذا در کشور
– اقدامات لازم برای بهبود شیوه زندگی مردم با هدف پیشگیری از عوامل خطرساز سلامت
– استمرار سیاست تحدید موالید

– ایجاد ساز و کار مناسب در جهتتامین و تخصیص منابع و بهبود استانداردهای لازم برای درمان بیماران روانی مزمن و حاد، سوختگی، اورژانسها و مصدومین ونیز بیماریهای خاص و اختلالات زمینه ای مانند سوء تغذیه
– بهبود تغذیه زنان
– اجرای برنامه های اصلاح رژیم غذایی خانوارهای زیر خط فقر به منظور رفع سوء تغذیه آنها

3-بررسی وضع موجود
داشتن نگاه فراگیر و سیستمی لازمه رویکرد فرابخشی به موضوع امنیت غذا و تغذیه است. با این نگاه، به منظو بررسی جامع تر وضعیت موجود، کوشش می شود از نظر اقتصادی ، کشاورزی و تولید،ایمنی، جمعیت شناختی ، سلامت و آموزش و پژوهش، ویژگیها و مقتضیات وضع موجود مورد ارزیابی قرار گیرد. با این رویکرد که برای رسیدن به سطح مطلوبی از سلامت و امنیت غذا و تغذیه‌ای، بهینه سازی و اصلاح کارکرد و رفتارهای همه بخش های ذیربط ضروریست. این امر می تواند نقطه آغاز نگاه فرابخشی به موضوع غذا و تغذیه و مواجهه مشترک بخشهای مختلف با آن باشد.

1-3-اقتصادی
یکی از روشهای مناسب جهت بررسی وضعیت اقتصادی جامعه، بررسی اقتصاد ملی با رویکرد تقاضا است. در این رویکرد درآمد، مصرف ، سرمایه‌گذاری و صادرات از مولفه‌های اصلی اقتصاد کشور شناخته می‌شوند. در ادامه به بررسی وضعیت روندهای تغییر در GDP سرانه، مصرف و سرمایه‌گذاری در کشور در طی دهه های اخیر پرداخته می‌شود.

در طی دو دهه منجر به سال 2000 میزان رشد واقعی سالانه تولید ناخالص داخلی کشور 7/1 و 4/3 درصد بوده است. با توجه به اینکه ایران در تقسیم بندی بانک جهانی در زمره کشورهای با درآمد سرانه متوسط پایین قرار دارد ، مقایسه این روند با بسیاری از کشورهای هم گروه نشان می دهد که این میزان رشد در GDP ، میزان پایینی است. همچنین در طی این دو دهه میزان رشد در GDP سرانه معادل 5/0درصد بوده است. این درحالیست که در اغلب کشورهای مشابه این میزان به رقم 4درصد نیز رسیده است. فارغ از دلایل متعددی که می توان برای این امر برشمرد ،واقعیت آن است که این سطح از تغییر در درآمد سرانه واقعی افراد جامعه نشانگر وضعیت مطلوبی از اقتصاد جامعه در یک مرور کلی نیست.

گزارش بانک جهانی درسال 2001-2000 نشان می دهد رشد سالانه مصرف سرانه خصوصی کشور طی دودهه مورد نظر 5/0 درصد بوده است. این درحالیست که این میزان در همه دسته کشورهای پردرآمد و کم درآمد بیش از این بوده است.(1)

قابل ذکر است که بویژه در 3-2 ساله اخیر بدلایل متعددی این میزان از روند مثبتی از تغییرات برخوردار شده است.(2)
ازنظر توزیع درآمد نیز محاسبات نشان می دهد که ضریب جینی در ایران 425/0 است. این میزان مشابه ضریب جینی کشورهایی مثل آمریکا است که دارای فاصله طبقاتی زیادی هستند. بدین ترتیب می توان نتیجه‌گیری نمود که میزان پایین رشد در درآمد سرانه همراه با توزیع نا متناسب درآمد نیز بوده است. بطوریکه نسبت هزینه بالاترین دهک درامدی به پایین ترین دهک در کل کشوردر سالهای 79 و 80 بترتیب 07/20 و 4/19 بوده است. این موضوع در بخش روستایی کشور بروز بیشتری داشته است. این رقم در کشور اندونزی 6 در فیلیپین 16 و در تایلند 6/11 ، در سوئیس 7/9 و در آلمان 2/7 بوده است.(3)

از نظر سرمایه گذاری، بررسی ها نشان می دهند که در دهه منجر به 1379، رشد میزان سرمایه گذاری در اقتصاد ایران براساس سال پایه 69 منفی بوده است. بطوریکه مجموع سرمایه گذاری معادل 14% کاهش داشته است .(4)

ازنظر سرمایه گذاری خارجی ، که هم درخود موضوع سرمایه گذاری حایز اهمیت است و هم از نظر سطح مشارکت ایران در اقنصاد جهانی، درحالیکه کشورهای درحال توسعه طی دودهه منجر به سال 2000 بیش از 10درصد و در سال 99 حدود 14 درصد رشد داشته‌اند. اما میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران طی این مدت ناچیز بوده است.(5)

از نظر صادرات ، کشور ایران در دهه 99-1990 دارای 9/6 درصد رشد بوده است. این ارقام در مورد کشورهای چین، اندونزی، ویتنام ، لبنان و اردن به ترتیب 3/19، 2/9، 7/27، 6/15 و 4/7 درصد بوده است.

بدینترتیب عیلرغم رشد در صادرات همچنان روند مطلوبی از صادرات بوجود نیامده است.(6)
وضعیت مصرف بدلیل تاثیر ویژه آن در بحث غذا و تغذیه، از اهمیت خاصی برخوردار است. اصولاً توان مصرف جامعه از طریق ارزیابی میزان رشد هزینه واقعی کالاهای صنعتی در سبد هزینه خانوار قابل ارزیابی است. بررسیها نشان می دهد که رشد هزینه واقعی پوشاک و کفش در سبد هزینه خانوار شهری طی سالهای 79-73 ، 11%- بوده است. درطی این دوره همچنین رشد هزینه واقعی لوازم و اثاثیه و ملزومات 4/6%- بوده است. عملاً رشد هزینه واقعی کالاهای صنعتی در سالهای 73- 1370 و 79- 1373 به ترتیب 12%- و 9%- در سطح خانوارهای شهری بوده است.

همچنین رشدهزینه واقعی کالاهای خدماتی در سبد کالاهای غیرخوراکی خانوارهای شهری در طی سالهای 73- 1370 و 79- 1379 به ترتیب 16% و 63% بوده است .(7)
این کالاهای خدماتی اعم از بهداشت و درمان ، حمل و نقل و ارتباطات، تحصیل و آموزش و ;است. بدین ترتیب ملاحظه می شود که عملا توان خرید کالاهی صنعتی کاهش یافته و از سوی دیگر سهم خدمات در سبد هزینه خانوار افزایش یافته است. این امر درحالی صورت می‌گیردکه براساس گزارش سازمان مدیریت و برنامه ریزی در طی سالهای 81- 1361 سهم غذا در سبد هزینه خانوار کاهش یافته است.

در بادی امر مبتنی بر اصل انگل ، کاهش سهم غذا در سبد هزینه خانوار مطلوب بنظر می رسد. اما چنانکه ارائه شد، واقعیت آن است که اولاّ درآمد واقعی افراد افزایش نیافته است، ثانیا توان خرید کالاهای صنعتی و سهم آن سبد هزینه بالا نرفته است. اما درمقابل سهم کالاهای خدماتی افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. بدین ترتیب ملاحظه می شود که کاهش سهم غذا در سبد هزینه خانوار نه بدلیل بهبود وضع معیشت که بدلیل ورود کالاهای جدید به سبد هزینه خانوار است. درواقع کالاها و خدمات جدید جا را برای غذا تنگ کرده‌اند.

بدین ترتیب از نظر اقتصادی روند موجود نشان می دهد که در کوتاه و میان مدت نمی توان انتظار تغییر جدی در وضع معیشت و تغذیه جامعه داشت. بدلیل میزان درآمد سرانه و نحوه توزیع آن عملا جامعه ای دو قطبی خواهیم داشت. در یک سو سوء تغذیه و در سوی دیگر دهکهای درآمدی که دچار بیش خواری هستند قرار می گیرند. دراین حالت استفاده از یارانه ابزاری فراگیر شناخته می شود که درصورت وجود انحراف در انتخاب گروههای هدف اثر بخشی لازم را نخواهد داشت.

از موضع تغذیه ای یکی از پیامدهای استفاده از یارانه بعنوان راه حل، این مشکل را بدنبال دارد که عموماّ کالاهایی مورد بیشترین پوشش یارانه‌ای قرار می گیرند که فراگیری مصرف آنها در کشور بویژه برای اقشار آسیب پذیر وزیر خط فقر بیشتر باشد. بنابراین کالاهای کمیت محور (مثل غلات و روغن و;) مورد پوشش و تاکید ببشتری قرار می گیرند که نتایج مطلوبی را بدنبال نخواهد داشت.

فقر به عنوان یکی از عوامل موثر در ناامنی غذایی و سوء تغذیه مطرح است. براساس بررسی های انجام شده در 20 درصد خانوارهای کشور، فقر و کم غذایی به صورت مزمن وجود دارد. در نتیجه، سیاست های حمایتی دولت از جمله هدفمند نمودن یارانه ها می تواند به نفع گروه اسیب پذیر باشد و علاوه بر آن، با توجه به اینکه تامین امنیت غذایی و سلامت تغذیه ای شدیدا به درآمد و قیمت ها بستگی دارد، بکارگیری تجربیات جهانی در زمینه کاهش فقر، ایجاداشتغال و در آمد در میان طبقات کم درآمد در شهر و روستا به عنوان یک برنامه هدفمند، موجب افزایش دسترسی اقتصادی گروه های آسیب پذیر به غذا می شود.

2-3-جمعیت شناختی
وضعیت جمعیت شناختی کشور از سه جنبه ساختار سنی جمعیت،ضریب وابستگی و شهر نشینی قابل بررسی است.
براساس سرشماری سال 75 حدود 5/39 درصد (8) و براساس اعلام سازمان مدیریت و برنامه ریزی در سال 80 حدود 32 درصد از جمعیت کشور زیر 15 سال بوده اند. به همین ترتیب در سال 80 حدود 63 درصد از جمعیت کشور در طیف 65- 15 سال قرار داشته اند. این ارقام نشان می دهد جمعیت کشور را همچنان نسبت بالایی از جوانان تشکیل می دهند.(9)

از سوی دیگر علیرغم ارتقاء جمعیت فعال از 5/23 درصد در سال 1375 به 2/29درصد در سال 1381 همچنان درصد بالایی از جمعیت کشور از نظر درآمد و معیشت وابسته هستند.چراکه جمعیت شاغل کشور عملا 5/17 میلیون نفر است و در قیاس با جمعیت 70 میلیونی رقم مطلوبی نیست. همچنین نرخ بیکاری طی سالهای 81- 1370 با نوساناتی از 9/8 درصد به 3/14 درصد رسیده است که روند روبه بهبودی را نشان نمی دهد.

از سوی دیگر جمعیت شهرنشین کشور در سال 1335 حدود 31درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می دادند که این رقم در سال 1375 به 69 درصد رسید. براساس گزارشات مرکز آمار، بیشترین تمرکز جمعیت نیز در شهرهای بالای 250 هزارنفر صورت گرفته است. به گونه ای که تراکم جمعیت در شهرهای بزرگ هر روز بیشتر می شود و در شهرهای کوچک (زیر 100 هزار نفر) کمتر می گردد.(10)

مقایسه روند شاخص های جمعیتی از سال 1375 تا سال 1380 و متوسط سالهای 1389-1385 بر اساس اطلاعات مرکز آمار و پیش بینی های جمعیتی نشان از کاهش باروری از 96/2 به 5/2 و 18/2 دارد . در سال های یاد شده علیرغم کاهش باروری در سال به شمار جمعیت بترتیب حدود 900 هزار نفر و 970 هزار نفر به جمعیت پایه افزوده می شود که نشان از افزایش رشد طبیعی جمعیت از 2/1% در سال 1380 به 33/1% در سالهای 1389-1385 دارد .
در این راستا ساختار سنی جمعیت از تغییرات زیر برخوردار می شود

ساختار سنی جمعیت به تفکیک سال
کشور 1379 1384 1389

4-0 ساله 9% 5/9% 9/9%
14-0 ساله 2/35% 6/29% 4/26%

14-5 ساله 2/26% 1/20% 6/16%
11-6 ساله 6/15% 2/11% 9/9%
14-12 ساله 3/8% 4/7% 8/4%

17-15 ساله 3/8% 6/7% 2/6%
24-15 ساله 8/23 % 2/ 25 % 6/ 22 %
59-15 ساله 4/58% 64% 6/66%
64-15 ساله 3/60% 9/ 65 % 69%

بالای 59 ساله 4/6% 5/6% 9/ 6 %
بالای 64 ساله % 5/4 % 5/ 4
% 6/ 4

بالای 79 ساله 4/0% 6/0 % 7/0 %
منبع : پیش بینی های جمعیتی اداره جمعیت و مرکز آمار

اطلاعات جدول فوق نشان می دهد که ساختار سنی جمعیت در هر گروه سنی از یک روند خاصی که ناشی از برآمدگی هرم جمعیتی متاثر از انبوه نوزادان متولد شده در سالهای 1365-1355 بوده برخوردار است. این تغییرات، هر یک برنامه ریزی خاص خود را از نظر سلامت و توسعه طلب میکند . بطور مثال جمعیت زیر 5سال ، سنین کار (14تا 59 و یا 64 سال) و بالای 59 سال افزایش می یابد که خود معرف موارد زیر است:
1- نرخ رشد طبیعی جمعیت افزایش می یابد

2- نسبت سرباری های کلی و جوانی کاهش می یبد
3- نسبت سرباری های پیری ثابت می ماند

4- جمعیت سنین کار افزایش یافته و کشور را مواجه با « پنجره جمعیت » به عنوان یک فرصت برای رشد و شکوفایی اقتصادی می کند
5- جمعیت زیر 5سال علیرغم کاهش جمعیت 14-5 سال افزایش می یابد
6- جمعیت از جوانی بسوی پیری جمعیت گام بر می دارد

در کنار این پدیده سایر گروه های سنی از روند نزولی برخوردار هستند که نیاز به برنامه ریزی های مرتبط و خاص خود را با غذا، سلامت و توسعه طلب می کند
در این راستا تغییرات امید به زندگی در بدو تولد، به تفکیک جنس در سال های یاد شده بشرح زیر است
امید به زندگی در بدو تواد به تفکیک جنس و سال

کشور 1375 1380 1384- 1389-
هر دوجنس 69 3/70 7/71
زن 3/65 4/70 9/71 4/73
مرد 67 6/67 9/68 1/70

منبع : پیش بینی های جمعیتی اداره جمعیت و مرکز آمار
اطلاعات جدول فوق نشان می دهد که امید به زندگی زنان در بدو تولد بیش از مردان است شه در اولویت قرار دادن زنان سالمند را از دیدگاه برنامه های سلامت و توسعه در مقایسه با مردان را مطرح می سازد حال آنکه نسبت جنسی در کل جمعیت مرتبا کاهش یافته و از103 در سال 1375 به 7/101 در سال 1389 می رسد و حکایت از افزایش جمعیت مردان در مقایسه با زنان دارد .

تغییرات شهر نشینی نیز در دوران یاد شده حکایت از افزایش مستمر بشرح زیر در این زمینه دارد
تغییرات شهر نشینی به تفکیک سال

کشور 1375 1379 1381 1384 1389
شهر نشینی 3/61% 64% 66% 5/67% 6/70%
منبع : پیش بینی های جمعیتی اداره جمعیت و مرکز آمار

چالشهای پیامد این ویژگیهای جمعیتی به گونه ایست که بدلیل بالا بودن نسبت جمعیت جوان عدم تعادل در توزیع منابع وجود خواهد داشت. بخش قابل توجهی از این منابع مواد غذایی هستند. با توجه به جوانی جمعیت، کمیت در تولید مواد غذایی بمنظور سیری شکم جمعیت روبه تزاید و در سن رشد مورد توجه قرار می گیرد و در سیاستهای کلان مورد هدف گذاری واقع می شود. به همین دلیل نیز تولید و عرضه مواد غذایی انرژی محور مورد اهتمام بیشتری قرار می گیرد. از جانب دیگر بطور عام توجه در عرضه کالا و خدمات به سمت جمعیت جوان معطوف شده و کمتر بخش بزرگسال و سالخورده جمعیت را مورد توجه قرار می دهد.

بدلیل ضریب وابستگی جمعیت، دریافت سرانه مواد غذایی و سپس دریافت به نسبت کمتر کالاهی غذایی با ارزش، ملاحظه می شود.
بدلیل روند رو به تزاید شهرنشینی، دسترسی فیزیکی به مواد غذایی تازه مثل میوه، سبزی و;.. کاهش می یابد. مصرف مواد غذایی فرآوری شده افزایش یافته و عرضه کالا در قالب سوپر مارکتی گسترش پیدا می کند. این امر در کنار کاهش تحرک افزایش آلودگی زیست محیطی، استرس ازدیاد درصد بیماریهای متابولیک و قلبی و عروقی را بدنبال خواهد داشت.

3-3- تولید و عرضه مواد غذایی
مسائل مرتبط به بخش کشاورزی و تولید مواد غذایی از دو جنبه قابل بررسی هستند.
بررسی ها نشان میدهد متوسط سالانه سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی از کل اقتصاد کشور در دو دهه اخیر نزدیک به 20درصد و سهم بخش صنعت و معدن در این مدت کمتراز 15 درصد بوده، اما در برنامه دوم و سوم توسعه، سهم سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به ترتیب 6/4و 1/6درصد وسهم بخش صنعت 4/15 و 1/14درصد بوده است.(11)
این امر نشانگر ارزش بالای بخش کشاورزی برای کشور از یک سو و مستهلک شدن سرمایه های این بخش از سوی دیگر است.
براساس اطلاعات موجود بخش اعظم تولید واحدهای کشاورزی و غذایی کشور قالب نظام دهقانی را دارند و بخش بسیار کمتری نیز تجربیات در قالب انقلاب سبز و پس از آن را پشت سر می‌گذارند. مشخصه کشاورزی دهقانی ، تولید در مقیاس کوچک، بهره وری پایین و سطح پایین برنامه پذیری آن است. به همین ترتیب تولید در مقیاس بالا و انعطاف پذیری پایین از مشخصات کشاورزی در قالب پس از انقلاب سبز است. کشاورزی دهقانی بدلیل نوع تفکر حاکم برآن قادر به تولید انعطاف پذیر نیست و به همین دلیل اعمال سیاستهای اصلاح گرایانه در آن بسیار بطئی می باشد. همچنین قابلیت تولید بازار محور و بنابراین کالای غذایی با ارزش، با هدف تامین بازار و بویژه بازارهای دور را ندارد.(12)

کشاورزی در بخش دیگر که پیشرفته تر است نیز دچار معضل توجه صرف به کمیت تولید است. اصولاً انقلاب سبز با هدف افزایش تیراژ تولید محصولات اتفاق افتاد. بنابراین انبوهی در تولیدات هدف اصلی این رویکرد است. برای این هدف ابزارهای کود و سموم دفع آفات و غیره نیز مورد استفاده قرار می گیرند و بدلیل تفکر حاکم، ضایعات نیز بیش از حد نرمال است.

درنتیجه مشاهده می شود که کالای کمیت محور مثل غلات بیشترین توجه را در تولید و عرضه به خود معطوف کرده‌اند و در مقابل تولید کالای کیفی و با ارزش، کمتر مورد اهتمام قرار می گیرد.

حاصل این رویکرد آن است که هم اکنون در کنار رویکردهای بخش بازرگانی، تولیدات کمیت محور مثل گندم، ،برنج و قندوشکر بیش از حد سرانه مطلوب عرضه می شود. اما در کالاهایی مثل گوشت قرمز ،ماهی و شیر عرضه در حد مطلوب نیست. (13)
در واقع این رویکرد مبتنی بر نگرشهای اولیه (دهه 60 و 70 میلادی)، رفع مشکل ناامنی غذایی را در قالب عرضه کافی در سطح ملی می بیند. در حالیکه تغییرات زیادی در نگرش به مقابله با ناامنی غذایی اتفاق افتاده است. ازجمله توجه به سطح خانوار و فرد در بحث امنیت غذایی و روی آوری به کشاورزی ارگانیک در بخش کشاورزی و تولید مواد غذایی.

چالشهای این بخش از نظر کارکردی بطور خلاصه عبارتنداز: کمیت محوری در تولیدات، توجه صرف به عرضه در سطح ملی ، عدم توجه به ضایعات ، بالا بودن میزان باقیمانده سموم ، موادشیمیایی و داروهای دامی، توجه کم به تجارت و کالاهای با ارزش غذایی، توجه کم به تولید طبیعت محور و ارگانیک.

بررسی روند عرضه غذا در کشور برای دوره زمانی 80-1368 براساس ترازنامه غذایی، نشان می دهد که عرضه سرانه غذا، علیرغم افزایش سریع جمعیت، از 555 کیلوگرم به 672 کیلوگرم افزایش یافته است و به همین موازات عرضه سرانه انرژی از 3753کیلو کالری به 4531 کیلو کالری و عرضه سرانه پروتئین از 8/79 گرم به 9/89 گرم افزایش یافته است. همچنین درصد تامین کل انرژی( تولید + واردات) از تولید داخلی از 77 در صد در سال 1372 به حدود 86 در صد در سال 82

افزایش یافت. البته الگوی عرضه مواد غذایی نشان دهنده نامتعادل بودن و عدم تنوع کافی آن می باشد، بطوریکه حدود 60 درصد از عرضه سرانه انرژی به تنهایی از غلات و عمدتاً از گندم تامین شده است. عرضه قند و شکر و روغن نیز مرتبا افزایش یافته به طوری که سهم عرضه روغن از حدود 9 درصد به حدود 12

درصد افزایش یافته است. اما از طرفی عرضه سرانه شیر که از منابع غذایی بسیار با ارزش محسوب می شود، با وجود روند افزایشی هنوز بسیار کمتر از مقادیر متعارف توصیه شده برای گروههای سنی مختلف است. بنابراین نتیجه کلی آن است که ضرورت تغییر ترکیب الگوی عرضه مواد غذایی در جهت کاهش عرضه سرانه غلات و افزایش عرضه سرانه سایر گروه های غذایی (به جز قند و شکر و روغن) بخصوص انواع گوشت و شیر وجود دارد.(14)

کلمات کلیدی :